Odejście od rosyjskich paliw to dla UE 100 mld EUR oszczędności rocznie

Jeszcze w 2020 r. 44 proc. węgla, 45 proc. gazu ziemnego i 25 proc. ropy naftowej importowanych do UE pochodziło z Rosji. W wizji transformacji energetycznej przyjętej przez Unię Europejską w ramach pakietu Fit for 55 gaz miał być paliwem przejściowym. Po agresji Rosji na Ukrainę i gwałtownych wzrostach cen wszystkich nośników energii, plan ten musiał ulec zmianie. W maju 2022 r. Komisja Europejska opublikowała plan RePowerEU, zakładający dywersyfikację kierunków dostaw gazu, zwiększenie generacji energii z OZE oraz rozwój rynku wodoru i biopaliw.

Odejście od rosyjskich paliw coraz bliżej

Kraje UE w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2022 r. zwiększyły produkcję energii z węgla kamiennego o 13 proc. w porównaniu do analogicznego okresu 2021 r. Jednocześnie produkcja energii z OZE wzrosła: o 27 proc. w przypadku energetyki słonecznej i 11 proc. – energetyki wiatrowej na lądzie. Wskutek wygaszania elektrowni jądrowych w Niemczech i problemów technicznych elektrowni we Francji produkcja energii w elektrowniach jądrowych zmalała w tym czasie o 16 proc. Polska będąc jedynym z największych producentów energii elektrycznej w UE, zdołała tym trudnym okresie jednocześnie zwiększyć produkcję energii z OZE i ograniczyć produkcję energii z gazu i węgla.

W raporcie „Zielona transformacja w cieniu wojny” PIE opracował cztery scenariusze wpływu wojny w Ukrainie na politykę klimatyczną UE:

1. „Powrót do węgla”. Scenariusz zakłada zawieszenie lub rezygnację z celów klimatycznych i powrót do produkcji energii z węgla w długim horyzoncie czasowym.
2. „Kompromis klimatyczno-spójnościowy”. Scenariusz zakłada, że państwa członkowskie UE zdecydują się na chwilowy powrót do energii z węgla i atomu. Jednocześnie cele klimatyczne zostają utrzymane.
3. „Optymalizacja zamiast rewolucji”. Scenariusz zakłada utrzymanie celów klimatycznych i jednoczesne przyspieszenie procesu wydawania zezwoleń na inwestycje w OZE zwiększając ilość zainstalowanych mocy.
4. „Szybko i wściekle do Fit for 55”. Scenariusz zakłada przyspieszenie transformacji energetycznej i zaostrzenie celów klimatycznych.

Jak podkreśla Kamil Lipiński, starszy analityk zespołu klimatu i energii, w kontekście kryzysu energetycznego związanego ze spadkiem dostępności cenowej gazu i energii elektrycznej kluczowe dla spójności UE jest rozwiązanie, które zarówno zapewni społeczną akceptację, jak i międzynarodowy konsensus. Podczas zimy 2022/2023 decydenci mierzą się z ryzykiem niedoborów energii. Dlatego dziś nadrzędnym celem jest zapełnienie europejskich magazynów gazu i utrzymanie produkcji energii w elektrowniach jądrowych w Niemczech i Belgii. Ponadto także redukcja zużycia energii i inwestycje w efektywność energetyczną.