Polska wraca do budowy elektrowni szczytowo-pompowych
Grupa Tauron planuje wybudować w małopolskim Rożnowie elektrownię szczytowo-pompową o mocy 700 MW. Ostateczna inwestycja, której koszt jest szacowany na ok. 6 mld zł, jest wciąż uzależniona od szeregu czynników, w tym m.in. decyzji środowiskowej. Prezes spółki Paweł Szczeszek podkreśla jednak, że tego typu inwestycje, które są najpopularniejszą formą magazynowania energii w UE, to konieczność. Bez magazynów energii nie ma bowiem co myśleć o osiągnięciu neutralności klimatycznej. Plany dotyczące budowy takich instalacji mają w tej chwili również inne dwie duże spółki energetyczne.
– Transformacja energetyki i neutralność klimatyczna nie uda się bez budowy magazynów energii – i tych wielkoskalowych, i tych mniejszych – mówi agencji Newseria Biznes Paweł Szczeszek, prezes zarządu Tauron Polska Energia. – OZE to źródła pogodowo zależne, a sterować pogodą jeszcze nie potrafimy. Mimo że możemy wyprodukować z nich taką samą ilość energii w terawatogodzinach, to jednak nie w tych momentach, kiedy byśmy chcieli. Dlatego właśnie potrzebne są magazyny energii i elektrownie szczytowo-pompowe, które są najbardziej popularną formą magazynowania energii w UE i na świecie.
Magazyny energii wspierają sektor elektroenergetyczny, w którym przybywa coraz więcej zależnych od pogody, odnawialnych źródeł, w bilansowaniu popytu i podaży energii oraz utrzymaniu parametrów pracy sieci na stabilnym poziomie. Są więc niezbędne dla sukcesu zielonej transformacji, której celem jest neutralność klimatyczna do 2050 roku. Dostrzegła to również Komisja Europejska – rozwój magazynów energii to jedno z najważniejszych założeń unijnej reformy rynku energetycznego (Electricity Market Design), którą KE przedstawiła w połowie marca br.
W Polsce największym źródłem pełniącym funkcję magazynów energii, wspierając bilansowanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, są w tej chwili elektrownie wodne zbiornikowe i elektrownie szczytowo-pompowe (ESP), których moc w 2021 roku sięgała 1,5 GW (raport EY „Polska ścieżka transformacji energetycznej”). Podobnie jest też w całej Unii – elektrownie szczytowo-pompowe o łącznej mocy 44 GW odpowiadają za prawie całą zdolność magazynowania energii w UE.
Obecnie w Polsce działa sześć głównych ESP, a największą z nich jest uruchomiona 40 lat temu elektrownia szczytowo-pompowa zlokalizowana w pomorskim Żarnowcu (716 MW). Podobna instalacja ma powstać w małopolskim Rożnowie.
– Planujemy rozpocząć nad Jeziorem Rożnowskim inwestycję polegającą na budowie elektrowni szczytowo-pompowej o mocy 700 MW i pojemności 3,5 tys. MWh. Łatwo policzyć, że elektrownia o takich parametrach będzie mogła pracować z pełną mocą 700 MW przez pięć godzin – mówi Paweł Szczeszek.
Koszt inwestycji został wstępnie oszacowany na ok. 6 mld zł, jednak Tauron zastrzegł, że ostateczna decyzja o budowie ESP w Rożnowie jest uzależniona od inwentaryzacji środowiskowej i „od przygotowania montażu finansowego”. Spółka nie podała jak na razie więcej szczegółów, ale planowana przez nią inwestycja została ujęta w ubiegłorocznym dokumencie „Rola elektrowni szczytowo-pompowych w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym: uwarunkowania i kierunki rozwoju”, opracowanym przez zespół ekspertów powołanych przez premiera. Przyjęty w nim harmonogram zakłada, że studium wykonalności ESP w Rożnowie ma powstać jeszcze przed końcem tego roku, natomiast pozwolenie na budowę i podpisanie umowy z generalnym wykonawcą ma nastąpić odpowiednio w ostatnim kwartale 2025 roku i pierwszym kwartale 2026 roku.
Co istotne inwestycja planowana przez Tauron jest jedną z trzech uwzględnionych przez Zespół Ekspercki do spraw Budowy Elektrowni Szczytowo-Pompowych i możliwych do realizacji w ciągu najbliższej dekady. Pozostałe dwie to ESP Młoty o mocy 750 MW, niedaleko Bystrzycy Kłodzkiej, czyli inwestycja realizowana przez Grupę PGE, oraz Tolkmicko (Energa z Grupy PKN Orlen, 1040 MW) nad Zalewem Wiślanym.
Eksperci zauważają też, że Polska po latach zastoju wraca do koncepcji budowy elektrowni szczytowo-pompowych, czego wyrazem jest również podpisana w końcówce maja br. ustawa w zakresie elektrowni szczytowo-pompowych oraz inwestycji towarzyszących. Celem nowo przyjętej regulacji jest przede wszystkim uproszczenie i skrócenie procedur administracyjnych dla takich projektów, które zostały scharakteryzowane jako inwestycje celu publicznego.
Tauron we wrześniu ub.r. uruchomił też w opolskich Cieszanowicach swój pierwszy, przemysłowy magazyn energii o mocy 3 MW i pojemności użytecznej 774 kWh. Energia jest w nim magazynowana w bateryjnych ogniwach litowo-tytanowych (LTO) i jest to największy tego typu magazyn energii w Polsce. Jego sprawność sięga 86 proc. Prezes spółki zauważa jednak, że w polskim systemie elektroenergetycznym potrzebne są nie tylko takie wielkoskalowe instalacje, ale również przydomowe magazyny energii wspierające produkcję energii m.in. z mikroinstalacji fotowoltaicznych.
– Polacy pokochali fotowoltaikę i jeżdżąc po kraju, widzimy, że ona stała się już właściwie częścią polskiego krajobrazu – mówi prezes Tauron Polska Energia. – Jej dalszy rozwój będzie jednak powodować coraz częstsze wyłączenia i wstrzymanie generacji zielonej energii. Aby do tego nie dochodziło i żeby prosumenci nie ponosili w związku z tym strat, konieczne będzie dobudowywanie do tych instalacji PV małych, przydomowych magazynów energii.
O konieczności położenia większego nacisku na inwestycje w magazyny energii prezes Tauron Polska Energia wraz z innymi przedstawicielami rynku energetycznego dyskutował podczas debaty „OZE i magazynowanie energii. Strategia, rozwój, logistyka i technologia”, zorganizowanej przez agencję informacyjną Newseria w ramach cyklu spotkań #DebatyPodNapięciem. To platforma wymiany poglądów, doświadczeń i wiedzy związanej z transformacją energetyczną i jej wpływem na gospodarkę oraz rynek pracy.
