Ciepło z odnawialnych źródeł energii - program pilotarżowy NFOŚiGW

Spotkanie otworzyli, określając jego cel i przedstawiając wagę podejmowanego zagadnienia, również dla realizacji projektu rządowego – batalii o czyste powietrze, Przewodniczący Rady Nadzorczej NFOŚiGW prof. Roman Niżnikowski, jego zastępca Prorektor Politechniki Warszawskiej prof. Stanisław Wincenciak oraz Prezes Zarządu NFOŚiGW dr inż. Kazimierz Kujda. 

W pierwszej części seminarium uczestnicy wysłuchali prezentacji związanych z jego tematyką.

Prezes Zarządu IGCP Jacek Szymczak omówił przyszłość systemów ciepłowniczych w Polsce w świetle nowych regulacji europejskich. Wskazał, że ciepło systemowe jest sektorem interdyscyplinarnym i stanowi narzędzie do realizacji wielu krajowych i unijnych celów energetyczno-klimatycznych, w tym m.in.: ochrony środowiska, efektywności energetycznej, bezpieczeństwa energetycznego oraz redukcji niskiej emisji. Mówca przedstawił: Strategię UE w zakresie ogrzewania i chłodzenia, długoterminową strategię dekarbonizacyjną, najważniejsze ustalenia Pakietu Zimowego, rewizję dyrektywy OZE, projekt zmian dyrektywy o efektywności energetycznej. Podkreślił przy tym konieczność transformacji sektora w Polsce (85 proc. przedsiębiorstw energetyki cieplnej nie spełnia wymogów systemów efektywnych) pokazując charakterystykę realizacji I-IV generacji.

Prezes Zarządu IEO Grzegorz Wiśniewski nakreślił tło, w tym porównania z doświadczeniami zagranicznymi (Niemcy, Dania), pokazał kluczowe elementy realizacyjne programu Ciepło z OZE oraz przedstawił rekomendacje w tym zakresie. Stwierdził m.in., że w pracy nad koncepcjami energetycznymi do programu Ciepło z OZE powinny być początkowo brane pod uwagę wszystkie możliwe technologie OZE, źródła ciepła odpadowego i wszystkie rodzaje magazynów ciepła. Dostosowanie planowanych zadań inwestycyjnych do warunków lokalnych i optymalizacja ich doboru powinny polegać na opracowaniu wstępnej koncepcji w oparciu o formularze identyfikacji projektów, sprawdzeniu lokalnych uwarunkowań przestrzennych, infrastrukturalnych i ograniczeń lokalizacyjnych (np. środowiskowych), opracowaniu i wystosowaniu wstępnych zapytań ofertowych do dostawców na kluczowe elementy planowanego systemu, przygotowaniu wielowariantowych analiz ekonomicznych, w tym obliczeń kosztów produkcji ciepła po zakończeniu inwestycji oraz studium wykonalności, przygotowaniu programu funkcjonalno-użytkowego (PFU) na całość inwestycji, SIWZ i ogłoszenie przetargów na realizacje całości inwestycji w systemie „zaprojektuj i zbuduj”. Problemy do rozwiązania w ramach programu Ciepło z OZE są zagadnieniami złożonymi wymagającymi szerokich konsultacji i uzgodnień, w tym z Zespołem Doradców NFOŚiGW.

Zbigniew Kamieński, Kierownik Zespołu Doradców w NFOŚiGW, przedstawił koncepcję programu priorytetowego NFOŚiGW Ciepło z OZE. Jako jego cele określił: funkcjonowanie efektywnych systemów ciepłowniczych w Polsce, tworzenie warunków do większego wykorzystania OZE w ciepłownictwie oraz włączenie się ciepłownictwa w realizację celów polityki klimatyczno-energetycznej UE w zakresie OZE (cele 15proc. do 2020 r. dla Polski, 32 proc. do 2030 r. dla UE). Wnioskowane do dofinansowania projekty inwestycyjne winny zawierać: dwa rodzaje odnawialnych źródeł energii, w tym jedno źródło pogodowo zależne, magazyn ciepła realizowane w efektywnym systemie ciepłowniczym, w którym do produkcji ciepła wykorzystuje się w co najmniej 50 proc. energię ze źródeł odnawialnych, lub w co najmniej 50 proc. ciepło odpadowe, lub w co najmniej 75 proc. ciepło pochodzące z kogeneracji, lub w co najmniej 50 proc. wykorzystuje połączenie takiej energii i ciepła. Maksymalna moc źródeł OZE może wynosić 20 MW; natomiast minimalne moce wyniosą: 2 MW dla kolektorów słonecznych, fotowoltaiki, geotermii, energii z wiatru oraz 5 MW dla urządzeń biomasowych. Program też będzie wspierał wykorzystanie ciepła odpadowego. Wielkość wsparcia NFOŚiGW będzie określana indywidualnie po do dokonaniu oceny techniczno-ekonomicznej projektu z uwzględnieniem zasad pomocy publicznej. Mówca zaakcentował, że NFOŚiGW preferuje taki układ współpracy elektroenergetyki i ciepłownictwa, że ciepłownictwo będzie na tym korzystać. Jest to system „Power to Heat” – budowa turbin wiatrowych lub/i paneli fotowoltaicznych oraz zakupy energii z tych źródeł z gwarancją pochodzenia. Wnioskowane do wsparcia projekty winny być wyposażone w systemy monitoringu, które będą umożliwiać zarządzanie i optymalizację pracy systemów ciepłowniczych.

W kolejnym wystąpieniu, już bezpośrednio wprowadzającym do części konsultacyjnej seminarium Grzegorz Wiśniewski przedstawił prezentację „Analiza koncepcji projektów inwestycyjnych nadesłanych na warsztaty inaugurujące program NFOŚiGW Ciepło z OZE”. Opracowania przesłanych przez przedsiębiorstwa energetyki cieplnej formularzy identyfikacji projektów dokonał Bartłomiej Pejas z Instytutu Energetyki Cieplnej. Druga tura identyfikacji projektów, dokonana w sierpniu br. pozwoliła zidentyfikować 11 projektów. Nakłady inwestycyjne w zidentyfikowanych projektach znalazły się w przedziale 10,1-40,2 mln zł. Łączne nakłady wyniosły 290 mln zł. Przedstawione koncepcje projektów wymagają dalszej pracy – dopracowania. Mówca pokazał też (za akceptacją autora (PEC Końskie Sp. z o.o.) studium przypadku. Kluczowe efekty i wskaźniki koncepcji inwestycyjnej to: 60-70% wolumenu produkcji ciepłowniczej (netto) będzie pochodzić z OZE (fotowoltaika i biomasa) i ciepła odpadowego; szacowane nakłady inwestycyjne to 40,0 mln zł.

Dyskusję konsultacyjną prowadzili: Zbigniew Regulski – Wiceprezes IGCP oraz dr inż. Zygmunt Parczewski z Zespołu Doradców NFOŚiGW. Została ona przeprowadzona w następujących zestawach tematycznych:

• Ocena atrakcyjności koncepcji dla przedsiębiorstw ciepłowniczych,
• Krytyczne aspekty pierwszego etapu wdrażania 2018-2020 oraz warunki specjalne wdrażania programów pilotażowych,
• Wskazanie kwestii wymagających pilnych prac badawczych (np. magazyny sezonowe) i ich współpraca z systemem,
• Deklaracja wstępnego uczestnictwa beneficjentów w programie Ciepło z OZE.

Dyskusja, w której wzięli udział zarządzający przedsiębiorstwami energetyki cieplnej (m.in. z Żyrardowa, Bielska Podlaskiego, Wielunia, Zakopanego, Końskich, Warszawy, Wałbrzycha, Rydułtów, Nowego Targu) oraz firm konsultingowych, agencji energetycznych, instytutów i szkół wyższych była wielowątkowa i często polemiczna. Z jednej strony podkreślano atrakcyjność oferty zaproponowanej przez NFOŚiGW, z drugiej strony zwracano uwagę na „sztywność” założeń programu (nawoływano do ich uelastycznienia), czy brak szczegółowych informacji o intensywności wsparcia NFOŚiGW. Niektórzy z uczestników dyskusji podkreślali nieefektywność kierunku „prąd elektryczny z OZE na ciepło”. Uwagi, komentarze i wnioski z dyskusji zostały zarejestrowane i będą wykorzystane w dalszych pracach nad programem.

W słowach kończących seminarium Zbigniew Kamieński podziękował jej organizatorom i uczestnikom. Prosił też o aktywną dalszą współpracę z NFOŚiGW przy przygotowywaniu programu. Jacek Szymczak po raz wtóry podkreślił, że dla polskiego ciepłownictwa nie ma innej drogi rozwojowej, jak wdrażanie innowacyjnych rozwiązań tworzących efektywne systemy oraz modernizacje sieci ciepłowniczych. Podziękował NFOŚiGW za współpracę i pomoc w rozwiązywaniu ważnych dla gospodarki zagadnień. Konsultacja programu priorytetowego z branżą przed jego przyjęciem jest, w jego opinii, ważną inicjatywą Funduszu.

Źródło: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej