Rozwijamy geotermię w Polsce - konsultacje projektu Polityki Surowcowej Państwa

W spotkaniu zorganizowanym 22 lutego br. w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu udział wzięli eksperci, przedstawiciele rządu, parlamentu oraz przedsiębiorcy i samorządowcy. Podczas konferencji odbyły się cztery panele dyskusyjne.

- Próbujemy rozwijać cały system geotermii w Polsce od strony surowcowej. Nieprzypadkowo jesteśmy w Toruniu. Toruński odwiert geotermalny posiada bardzo wysokie parametry w skali kraju. Mamy potężną lukę organizacyjną w funkcjonowaniu państwa w zakresie polityki surowcowej. A polityka ta wchodzi w każdy zakamarek życia. Dzisiejszy świat jest cywilizacją surowców. Jeśli mamy z nich korzystać, konieczna jest klarowna polityka w ramach zrównoważonego rozwoju. Do tego dążymy – wyjaśniał sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, Główny Geolog Kraju i Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Surowcowej prof. Mariusz Orion Jędrysek. To pod jego kierunkiem opracowywany jest projekt Polityki Surowcowej Państwa.

- Wzrost udziału energii geotermalnej i geotermiki ma kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju gospodarczego Polski. Wpisuje się także w realizację zobowiązań wobec UE dotyczących zmniejszania emisji gazów cieplarnianych do atmosfery - powiedział Marcin Mazurowski, ekspert z Ministerstwa Środowiska. I dodał: - Wspieranie geotermii w Polsce jest jednym z priorytetów zadań Rządu RP, a umieszczenie ciepła Ziemi w grupie surowców energetycznych jest istotnym przełomem. Pozyskiwanie ciepła z Ziemi jest wspierane przez Strategię na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (Plan Morawieckiego) i wpisującą się w nią właśnie Politykę Surowcową Państwa.

Kolejni prelegenci podzielali tę opinię. - Rozwój geotermii to oczywisty kierunek rozwoju dla energetyki cieplnej. Oznacza rozwój polskiej gospodarki  i prowadzi do wzrostu bezpieczeństwa energetycznego. Istnieje szansa wypromowania polskiej technologii, wspólnie z uczelniami i ośrodkami naukowo-badawczymi - powiedział Maciej Małecki, Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Andrzej Piotrowski - wiceminister energii zaznaczył, że należy wykorzystywać krajowe surowce w jak największym stopniu.

Eksperci i przedsiębiorcy zgodzili się, że dzięki Polityce Surowcowej Państwa zostanie doceniony potencjał geotermii. Zauważyli również, że możliwości i sposoby wykorzystywania geotermii w Polsce uzależnione są od budowy geologicznej, która w różnych częściach kraju jest odmienna. Z tego powodu można uzyskiwać różne parametry odwiertów geotermalnych. Generalnie, im wyższa temperatura i większa wydajność przepływu - tym lepiej. W zależności od uzyskanych parametrów i stopnia zmineralizowania, wody geotermalne można wykorzystać jako wody pitne, w balneologii, ciepłownictwie, rolnictwie lub do produkcji energii elektrycznej – wyliczali eksperci.

A jak polska geotermia prezentuje się na tle europejskim? – W Europie, według statystyk, jest ok 5 000 sieci ciepłowniczych z czego około 270 to systemy geotermalne. W Polsce z około 500 sieci grzewczych jak do tej pory tylko 6 jest systemami geotermalnymi – poinformowała prof. Beata Kępińska, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Geotermalnego.

Eksperci zwrócili uwagę, że problemem może być nadeksploatacja złóż geotermalnych. – Każdemu przypadkowi odwiertów geotermalnych należy się przyjrzeć osobno, aby rozstrzygnąć czy należy zatłaczać wodę z powrotem czy nie oraz czy eksploatacja jest opłacalna i nie naruszy środowiska naturalnego. Dlatego zawsze pierwszy odwiert – po ustaleniu jego najlepszej lokalizacji – jest otworem badawczym. W Ministerstwie Środowiska dostrzeżono ten problem i podjęto odpowiednie działania. W ramach Polityki Surowcowej Państwa rozpoczęto już projekt wykonania odwiertu badawczego w Niecce Podhalańskiej, gdzie potencjał geotermalny jest intensywnie eksploatowany – głównie w celach rekreacyjnych – a wody często nie są z powrotem zatłaczane.  Istnieje zatem obawa nadeksplatacji. Aby to zbadać, zostanie wykonany odwiert o rekordowej głębokości 7 km, przy pomocy którego kompleksowo oceni się zasoby Niecki. Rząd zarezerwował już na to kwotę 70 mln zł. Otwór być może będzie rekordowym odwiertem w Polsce pod względem głębokości, ponieważ musi dojść do podłoża krystalicznego, czyli przewiercić całą molasę – poinformował prof. Mariusz Orion Jędrysek, Główny Geolog Kraju.

Z inicjatywy prof. Jędryska kolejne wnioski o wykonanie wierceń geotermalnych będą finansowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).  Ministerstwo Środowiska pozytywnie zaopiniowało już aplikacje złożone przez samorządy z Sieradza, Sochaczewa, Koła, Lądka-Zdroju i z Szaflar.

- Sochaczew dzięki projektowi badawczemu Ministerstwa Środowiska i dofinansowaniu z NFOŚiGW ma szansę na odwiert, który powstanie do końca 2018 roku – poinformował Dariusz Dobrowolski, Zastępca Burmistrza Sochaczewa. Z kolei Roman Kaczmarczyk, Burmistrz Lądka-Zdroju  nie ukrywał, że uruchomienie odwiertu geotermalnego i podłączenie go do sieci ciepłowniczej wpłynie na obniżenie emisji zanieczyszczeń.

Podczas konferencji dyskutowano również o pozyskiwaniu surowców ze złóż kopalin. Józef Ramlau, Wicewojewoda Kujawsko - Pomorski stwierdził, że barierą mogącą spowalniać rozwój sektora poszukiwawczo - wydobywczego w regionie może być wysoko rozwinięte rolnictwo. Wskazał także na związaną z tym barierę społeczną, czyli brak akceptacji lokalnych społeczności dla inwestycji związanych z wydobyciem surowców mineralnych.

Spotkanie w Toruniu było częścią trwających właśnie szerokich konsultacji projektu Polityki Surowcowej Państwa, w ramach których odbywają się m.in. konferencje w rożnych regionach kraju. Służą one wspólnemu wypracowaniu elementów wdrażanej polityki surowcowej: regulacji prawnych, instrumentów ekonomicznych, społecznych i organizacyjnych. Eksperci, przedstawiciele świata biznesu, nauki oraz samorządowcy i politycy wskazują na istotne problemy i wyznaczają kierunki działań dla tworzonej polityki surowcowej. Konferencję w Krakowie w styczniu br. otwierała wicepremier Beata Szydło, a konferencję w Katowicach - minister energii Krzysztof Tchórzewski.

Polityka Surowcowa Państwa ma być zbiorem regulacji dla gospodarowania surowcami mineralnymi, mającym na celu zabezpieczenie wieloletnich potrzeb gospodarczych i społecznych państwa. Polska, która jest zaliczana do krajów bogatych w surowce mineralne, nie miała do tej pory takiej strategii. Korzyści płynące ze spójnej polityki surowcowej to między innymi: zwiększenie bezpieczeństwa surowcowego i energetycznego, zmniejszenie ryzyka inwestycyjnego dla przedsiębiorców i uniezależnienie się od zewnętrzach dostaw surowców.  W tym celu w ramach konsultacji projektu PSP określane są kierunki działania i rozwoju, wypracowywane są zasady postępowania i programy wykonawcze.

Kolejne spotkanie konsultacyjne odbędzie się 28 marca br. we Wrocławiu. Następne konferencje zorganizowaną zostaną w Szczecinie, Łodzi, Kielcach, Gdańsku, Poznaniu i Rzeszowie. Konferencja podsumowująca konsultacje odbędzie się we wrześniu br. w Warszawie.

Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
Tekst: Jarosław Chilmon, współpraca Anita Starzycka
Zdjęcia: Paweł Derkowski, Jarosław Chilmon, Anita Starzycka