NIK w walce o czyste powietrze
fot. Najwyższa Izba Kontroli
Zanieczyszczenie hałasem i jego wpływ na ludzkie życie, kontrola realizacji uchwał antysmogowych, właściwe informowanie mieszkańców o zagrożeniach wynikających ze smogu to niektóre tematy poruszone podczas drugiej edycji Kongresu Czystego Powietrza w warszawskim Centrum Nauki Kopernik. Gościem specjalnym był Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski. Kongres jest jednym z największych i najważniejszych wydarzeń w Polsce związanych ze zwalczaniem smogu. Organizują go wspólnie Samorząd Województwa Mazowieckiego, Zespół Doradców Gospodarczych TOR i Mazowiecka Agencja Energetyczna.
Sprawy ochrony środowiska i ludzi przed zanieczyszczonym powietrzem połączyły prawie 500 uczestników Kongresu Czystego Powietrza. Przemawiając do zebranych Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski powiedział, że od 2014 r., kiedy NIK przeprowadziła poprzednią kontrolę stanu jakości powietrza sytuacja Polski na tle innych krajów Unii Europejskiej nie uległa poprawie. Ostatnia kontrola z 2018 r. potwierdziła, że to właśnie w Polsce od lat występują jedne z najwyższych wskaźników zanieczyszczenia pyłami zawieszonymi. Większość zanieczyszczeń pochodzi ze spalania niskiej jakości paliw stałych (głównie węgla) w starych piecach znajdujących się w domach jednorodzinnych oraz w małych kotłowniach. Prezes NIK dał przykład Brzeszcz, miasta w województwie małopolskim, gdzie w przeliczeniu każdy mieszkaniec w ciągu roku wchłania tyle zanieczyszczeń jakby wypalił 10 tysięcy papierosów. Odnosząc się do wyników ostatniej kontroli, która objęła okres od 2014 do I połowy 2017 r. włącznie Krzysztof Kwiatkowski powiedział, że za swoje działania w kontrolowanym okresie Minister Środowiska otrzymał ocenę negatywną. Nie wykorzystał on swoich uprawnień do stworzenia odpowiednich warunków umożliwiających poprawę jakości powietrza na obszarze Polski. Problemem jest też rozporządzenie Ministra Energii, które dopuszcza do sprzedaży węgiel o wysokiej zawartości popiołu, wilgoci i siarki. Nie zagwarantuje odpowiedniego paliwa dla najnowocześniej kotłów. Poza tym, zdaniem Prezesa NIK, wymogi mające na celu wyeliminowanie paliw stałych o najgorszej jakości (muły i flotokoncentraty) zaczną obowiązywać dopiero od 30 czerwca 2020 r., co w kontekście pilnej poprawy jakości powietrza w Polsce jest również niezrozumiałe.
Na pozytywną ocenę zasłużył Minister Przedsiębiorczości i Technologii, chociaż NIK wskazała jakie działania powinien podjąć dla uszczelnienia wprowadzonych przepisów. Obecnie takie działania w celu stosownej nowelizacji rozporządzenia zostały już podjęte.
-Trzeba przy tym zaznaczyć, że rozporządzenie w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe stanowi jeden z kilku niezbędnych elementów warunkujących poprawę jakości powietrza poprzez wyeliminowanie możliwości sprzedaży starych, o niskiej sprawności urządzeń grzewczych na paliwa stałe. Dlatego też jego samoistny wpływ - niepoparty innymi działaniami - będzie niewystarczający do osiągnięcia wymaganej jakości powietrza w skali kraju - powiedział Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski.
Jako że problem zanieczyszczenia powietrza nie zna granic Naczelne Organy Kontroli z 15 krajów oraz Europejski Trybunał Obrachunkowy wspólnie zbadały skuteczność działań władz w tym zakresie. Kontrolę koordynowała Najwyższa Izba Kontroli i NOK Holandii. Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski powiedział, że pozytywnym aspektem, wyróżniającym Polskę na tle innych krajów biorących udział w kontroli międzynarodowej, jest system monitoringu jakości powietrza. Zapewnia on wymaganą przez prawodawstwo UE liczbę punków pomiarowych.
Polska ma ponad 200 stacji pomiarowych mierzących stężenia pyłu PM10. W odróżnieniu od wielu krajów, w których prowadzona była kontrola międzynarodowa, dane o jakości powietrza w Polsce są wysoce wiarygodne. Informacje z automatycznych stacji pomiarowych dostępne są w czasie rzeczywistym (na stronach internetowych Inspekcji Ochrony Środowiska), a także poprzez specjalną aplikację na telefony komórkowe - zakończył swoje wystąpienie Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski.
Kongres Czystego Powietrza pod Patronatem Honorowym Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika jest inicjatywą skierowaną do samorządów i ekspertów związanych z tematyką zanieczyszczeń powietrza. Pozwala przede wszystkim na poznanie działań realizowanych w poszczególnych samorządach i na wymianę wzajemnych doświadczeń.
W tym roku Kongres skupił się głównie na realizacji programu „Czyste Powietrze”, kontroli realizacji uchwał antysmogowych, transgraniczności powietrza i potrzebie współpracy miast i województw, wpływ transportu na jakość powietrza oraz na antysmogowej edukacji mieszkańców. Pierwszy raz na Kongresie poruszony został temat zanieczyszczenia hałasem i jego wpływem na życie ludzi.
Źródło: Najwyższa Izba Kontroli
