Waterprotect w Aalborg - spotkanie w ramach projektu

Podczas spotkania przedstawiono stopień realizacji prac we wszystkich siedmiu zlewniach pilotażowych (oprócz Polski, zlewnie pilotażowe zlokalizowane są w Hiszpanii, Włoszech, Irlandii, Danii, Rumunii i Belgii) oraz przeprowadzono warsztaty z metodyki Multi Actors Approach, w oparciu o którą realizowany jest projekt Waterprotect.

Multi Actors Approach to nowa metodyka realizacji działań oparta na współpracy wielu interesariuszy. Można ją stosować w różnych dziedzinach gospodarki i na różnych poziomach zarządzania, rozwiązując złożone problemy, dotyczące ogółu społeczności, takich jak np. zanieczyszczenie środowiska. Kim są interesariusze? Interesariuszem może być osoba, społeczność, instytucja, organizacja, bądź też podmioty, które działają w określonej przestrzeni i mają wpływ na podejmowane w tej przestrzeni decyzje dotyczące jej funkcjonowania. Mówiąc krócej, każdy, kto w jakiś sposób uczestniczy w kreowaniu problemu lub może wpłynąć na jego rozwiązanie lub też odczuwa potrzebę wypowiedzenia swoich racji.

Multi Actors Approach to proces otwarty. Interesariusze mogą się w niego zaangażować, ale mogą też go opuścić w każdym momencie, jest to proces dobrowolny, oparty na komunikacji, wypowiadaniu swoich racji ku wspólnemu rozwiązywaniu problemów dotyczących wielu podmiotów. Ideą podejścia Multi Actors Approach jest stworzenie warunków do swobodnej wymiany racji, doświadczeń i wiedzy interesariuszy w celu wypracowania nowych rozwiązań opartych na kompromisie różnych stron. Naukowcy, rolnicy, urzędnicy posiadają zróżnicowany zakres wiedzy na poziomie akademickim i praktycznym, jak i formalnym; zaś w podejściu Multi Actors Approach umożliwia się wymianę tej wiedzy podczas spotkań indywidualnych i warsztatów. Jest to metodyka coraz częściej wplatana w aplikacyjne projekty naukowo-badawcze współfinansowane ze środków unijnych.

Na czym polega Multi Actors Approach w projekcie Waterprotect?

Projekt Waterprotect, który od roku realizowany jest w powiecie pyrzyckim i stargardzkim ma na celu poprawę jakości wód w zlewni rzeki Gowienica Miedwiańska. W szczególności chodzi o zmniejszenie zawartości azotanów w wodach. Wysokie stężenia azotanów wodach rzeki Gowienica oraz w wodach podziemnych zlewni pochodzą z punktowych i rozproszonych źródeł zanieczyszczeń związanych z nadmiernym nawożeniem pól uprawnych nawozami mineralnymi i organicznymi (gnojowica) oraz nieuporządkowaną gospodarką komunalna.

W projekcie zidentyfikowano następujące grupy interesariuszy:

• użytkownicy wód: społeczeństwo, rolnicy indywidualni,
• organizacje rządowe: Regionalny Zarząd Gospodarko Wodnej, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
• organizacje samorządowe: gmina Warnice,
• producenci wody pitnej i żywności: Zarząd Wodno-Kanalizacyjny w Szczecinie, Wodociągi Zachodniopomorskie, wielkoobszarowe gospodarstwa rolne.
  
  

Wykorzystując podejście Multi Actors Approach podejmowane są zagadnienia monitoringu jakości wód i gleby w zlewni, jak również stosowanie zasad dobrej praktyki rolniczej. Monitoring jakości wód i gleby w zlewni ma na celu określenie stopnia zanieczyszczenia środowiska wodno-glebowego związkami azotu z uwzględnieniem zmian sezonowych. Badania monitoringowe w zlewni prowadzone są od wielu lat przez różne podmioty w ramach programów krajowych (program monitoringu wód podziemnych), lokalnych (monitoring ujęcia Miedwie), badawczych (prowadzonych przez ośrodki naukowe).

Dzięki zastosowaniu metodyki Multi Actors Approach dane z wielu instytucji zbierane są obecnie do jednej wspólnej bazy danych, dzięki czemu uzyskamy zdecydowanie szerszy obraz istniejącej sytuacji niż z wyników pojedynczych programów. Ponadto, dokonano weryfikacji punktów monitoringu w celu racjonalizacji prowadzonych badań i związanych z tym kosztów. W badaniach uczestniczą naukowcy z PIG-PIB, ITP i ZUT, przy współpracy ZWiK, WIOŚ, gminy Warnice i zainteresowanych projektem rolników. Jedną z korzyści współpracy jest bieżąca analiza i udostępnianie wyników zainteresowanym podmiotom oraz wspólna dyskusja dotycząca źródeł związków azotu w wodach i możliwości ich redukcji.

W kontekście zasad dobrej praktyki rolniczej uzasadnione wydaje się, by ich stosowanie oparte było nie tyle na konieczności wykonania nakazu, co dobrowolnej inicjatywy. Jakość środowiska w główniej mierze zależy od jego bezpośrednich użytkowników. Jego degradacja nie znika razem z nurtem rzeki lecz powraca do nas w zanieczyszczonej wodzie pitnej i gorszej jakości żywności. Z tego względu wszystkim powinno zależeć na poprawie i ochronie jakości środowiska przede wszystkim na najbliższym otoczeniu. Ochroną środowiska wodnego przed zanieczyszczeniem związkami azotu jest stosowanie dobrych praktyk rolniczych. Ich właściwy dobór powinien opierać się zarówno na profesjonalnej wiedzy jak i praktycznym doświadczeniu rolników je stosujących. Niezbędna zatem jest współpraca na szczeblu lokalnym pomiędzy rolnikami, doradcami rolnymi, jak również instytucjami monitorującymi jakość środowiska. Udział organizacji rządowych i samorządowych wspomoże proces poprawy jakości środowiska poprzez zapewnienie właściwych zapisów prawnych uwzględniających potrzeby, możliwości i preferencje użytkowników zlewni. Z powyższych względów w projekcie Waterprotect kładziemy szczególny nacisk na umożliwienie interesariuszom kontaktu między sobą, wymianę swoich doświadczeń i określenie swoich potrzeb. W najbliższym czasie planowane są następujące wydarzenia projektu Waterprotect w zlewni, w których mogą uczestniczyć wszystkie zainteresowane osoby i podmioty:

• w dniach 23 - 25 lipca 2018 r. pobór próbek wód powierzchniowych i podziemnych w zlewni,
• w dniach 7 - 9 września 2018 r. – kampania informacyjna na temat projektu Waterprotect oraz zanieczyszczenia wód azotanami podczas XXXI Targów AgroPomerania w Barzkowicach. W trakcie targów, w dniu 7 września odbędą się warsztaty z udziałem interesariuszy dotyczące prowadzenia monitoringu wód w zlewni, stosowania dobrych praktyk rolniczych oraz rozwiązań formalno-prawnych wspomagających ochronę wód w zlewni. Podobnie jak w zeszłym roku w naszym laboratorium polowym możliwe będzie zbadanie jakości wody (ze studni przydomowych) w dostarczonych do nas próbkach.

Zainteresowanych projektem zachęcamy do kontaktu na adres waterprotect@pgi.gov.

Tekst: Anna Kuczyńska i Marzena Nowakowska

Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy